Waa maxay Caesarean Section?

 

C-section (Caesarean section) waa qalliin lagu dhalinayo ilmaha, iyadoo caloosha hooyada la isticmaalayo. Tani waxay ka duwan tahay dhalmada dabiiciga ah, taasoo ilmaha uu ka soo baxo dariiqa dhalmada ee hooyada. C-section waxaa loo isticmaalaa marka dhalmada dabiiciga ahi aysan suurtogal ahayn ama ay khatar ku tahay hooyada ama ilmaha.

Noocyada C.section

waxaa lagu kala saari karaa iyadoo loo eegayo sida degdegga ah ee qalliin loo sameynayo, iyadoo ay ku saleysan tahay xaaladda caafimaad ee hooyada iyo ilmaha. Waxaa jira 2 nuuc oo  C-section, kuwaas oo kala ah:

1. Elective C-section (Qorsheysan)

• Noocaan waxaa lagu sameeyaa qorshe oo hore loo sameeyey, iyada oo aan jirin xaalad degdeg ah ama khatar ah. Hooyadu iyo dhakhtarku waxay go'aansadeen in C-section loo sameeyo sababo caafimaad awgeed.
• Tusaalooyinka:
• Ilmaha oo ku jira breech (lugaha hore) ama transverse (dhinaca).
• Hooyada oo qabta xaalado caafimaad sida sonkorow ama hormoonada wadnaha.
• Haddii hooyadu horey u lahayd C-section oo ay rabto in ay ka fogaato dhalmada caadiga ah.
• Go'aanka waxaa laga gaaraa waqtiga uurka oo dhan, si loo hubiyo in hooyadu iyo ilmaha ay ammaan yihiin.

 

3. Emergency C-section (C-section degdeg ah)

• Noocaan waxaa lagu sameeyaa xaalad khatar ah oo degdeg ah, marka xaaladda hooyada ama ilmaha ay degdeg uga baahan tahay in la sameeyo C-section si loo badbaadiyo noloshooda.
• Sababaha:
• Fetal distress oo aad u daran, sida haddii ilmaha uu si lama filaan ah uga lumiyo garaaca wadnaha ama uu ku jiro xaalad neefta ama dhiigbaxa.
• Placental abruption (marka placenta-ku uu ka go’o caloosha hooyada, taasoo keenta dhiigbax culus).
• Uterine rupture (ilmo galeenka oo dilaaca, oo sababa halis ah oo degdeg ah).
• Cord prolapse (marka xididka umbilical cord-ka uu ka soo baxo afka dhalmada ka hor inta ilmaha aanu dhalmin).
• Emergency C-section waxaa lagu sameeyaa si degdeg ah, inta badan daqiiqado gudahood, si loo badbaadiyo hooyada iyo ilmaha.

Sababaha loogu sameeyo Caesarean section

 waxaa ka mid ah xaalado caafimaad oo kala duwan oo keeni kara in dhalmada dabiiciga ah aysan suurtogal ahayn ama aysan ammaan u ahayn hooyada ama ilmaha. Sababaha ugu caansan ee C-section waxaa ka mid ah:

1.     Madax-dhigidda aan toosnayn (Abnormal fetal position):

o    Ilmaha oo ku sugan xaalad aan habboonayn sida breech (ilmaha oo lugaha hore ku jira) ama transverse lie (ilmaha oo dhinaca caloosha ku sugan).

2.     Dhibaatooyinka mandheerta/ibida (Placental issues):

o    Placenta previa: Marka placenta ku sugan tahay hooska afka dhalmada (cervix), taasoo ka hortagta dhalmada caadiga ah.

o    Placental abruption: Marka placenta-ku uu ka go'o  darbiga ilmo galeenka, taasoo keeni karta dhiigbax culus iyo khatarna ku ah caafimaadka ilmaha iyo hooyada.

3.     Dhalmo dheer ama gaabis ah (Failed labor or prolonged labor):

o    Haddii shaqada dhalmada ay socoto muddo dheer oo aan ilmaha soo bixin, waxaa laga yaabaa in C-section loo baahdo si loo badbaadiyo ilmaha iyo hooyada.

o    Failure to progress: Marka cervix-ku aanu furmin ama ilmaha aanu u dhaafin dariiqa dhalmada.

4.     Ilmaha weyn (Fetal macrosomia):

o    Marka ilmaha uu aad u weyn yahay (badanaa miisaankiisu ka bato 4-5 kg), dhalmada caadiga ah waxay noqon kartaa mid adag ama khatar ah.

5.     Dhibaatooyin caafimaad oo hooyada ah:

o    Eclampsia ama pre-eclampsia (dhiigkar iyo barar oo khatar ku ah hooyada iyo ilmaha).

o    Sonkorowga uurka (gestational diabetes).

o    Infection (Xanuunada infekshanka) sida HIV ama herpes genital ah, gaar ahaan marka aan la doonayn in virus-ku uu ku faafo ilmaha.

6.     Dhibaatooyin ku saabsan wadnaha hooyada (Maternal heart disease):

o    Marka hooyadu ay qabto cudur wadnaha oo khatar ku ah caafimaadkeeda, dhalmada caadiga ah waxaa laga yaabaa inay noqon karto mid aan suurtagal ahayn ama ammaan u ahayn.

7.     Dhiigbax (Bleeding):

o    Postpartum hemorrhage (dhiigbax kadib dhalmada) ama antepartum hemorrhage (dhiigbax uurka inta lagu jiro), gaar ahaan haddii ay khatar ku tahay caafimaadka hooyada.

8.     Dhalmo aan toosnayn (Obstructed labor):

o    Marka qaybaha dhalmada, sida garbaha ilmaha, ay ku adkaato inay ka soo baxaan dariiqa dhalmada.

o    Haddii jirka hooyadu uu leeyahay caqabado jireed (sida dhuuxa ama xanuunada la xiriira xubnaha hooyada).

9.     Haddii hooyadu ay horey u dhashay iyadoo C-section loo sameeyay (previous C-section):

o    Haddii hooyadu horey u dhashay iyadoo C-section loo sameeyay, xaaladaha qaar waxay keeni karaan in mar kale C-section loo baahdo, gaar ahaan haddii aysan jirin fursado kale oo ammaan ah oo la isku dayo.

10.Fetal distress:

• Haddii ilmaha uu soo ridayo calaamado muujinaya inuu ku jiro xaalad caafimaad oo degdeg ah (sida garaaca wadnaha ilmaha oo degdeg ah ama gaabis ah), C-section waa la sameyn karaa si degdeg ah.

11.Multiple pregnancies (mataano):

• Marka hooyadu ay leedahay ilmo badan (tusaale ahaan, labo ama in ka badan), C-section waxaa laga yaabaa inay noqoto hab ammaan ah si loogu dhalo ilmaha.

Noocyada incision  C-section lasameeyo.

waxaa loo isticmaalaa in lagu tilmaamo noocyada kala duwan ee goynta lagu sameeyo caloosha hooyada inta lagu jiro qalliin C-section. Waxaa jira laba nooc oo waaweyn oo incision types ah ee loo isticmaalo C-section-ka, kuwaas oo kala ah:

1. Transverse Incision (Xariiqda hooska)

• Nooca ugu badan ee la isticmaalo, waxaana laga sameeyaa xariiq hooska ee caloosha hooyada, caadiyan xariiqda hooska ee ah horizontal incision.
• Meesha goynta: Goynta waxaa lagu sameeyaa qeybta hoose ee caloosha, badanaa kor ka ah pubic hairline (xariiqda timaha hooyada).
• Faa'iidooyinka:
• Dhibaatooyin yar marka la soo kabanayo, sababtoo ah dhaawaca waxaa ku yaal qeybta hoose ee caloosha.
• Qalinka waa fudud yahay, sidoo kale waxaa laga yaabaa in scar-ku uu noqdo mid aad u yaraanaya kadib marka hooyadu soo kabato.
• Bixinta ilmaha ayaa fududaanaysa haddii ilmaha uu ku jiro boos caadi ah.
• Sababaha la isticmaalo: Tani waa nooca ugu badan ee la isticmaalo, waxaana lagu sameeyaa xaalado badan oo caafimaad.

2. Vertical Incision (Xariiqda toosan)

• Noocaan waxaa lagu sameeyaa xariiq toosan oo laga gooyo qeybta sare ee caloosha hooyada, badanaa xariiqda toosan ee laga bilaabo navel (ciridka) oo loo socdo hoos ilaa pubic bone (hoos).
• Meesha goynta: Xariiqdan waxaa laga sameeyaa qeybta sare ee caloosha hooyada.
• Faa'iidooyinka:
• Waxaa loo isticmaalaa marka hooyadu leedahay xaalado gaar ah sida go'doomin ama si ilmeho ama caloosha horey u muujisay dhibaato.
• Fursad dheeri ah oo ilmaha la dhalin karo haddii xaalad degdeg ah oo caafimaad ay dhacdo.
• Sababaha la isticmaalo: Waxaa badanaa lagu sameeyaa xaaladaha ay muhiim tahay in si dhaqso ah ilmaha loo dhalo, sida breech position (ilmaha oo lugaha hore), multiple pregnancies (ilmo badan), ama haddii hooyadu ay qabto xaalado caafimaad oo ka hortagaya C-section-ka hooska laga sameeyo.

3. J-type Incision (J-Incision):

• Waa nooc goyn ah oo qaar ka mid ah dhakhaatiirta isticmaalaan marka ay ku jiraan xaalado aad u gaar ah.
• Waxaa laga yaabaa in uu yahay goyn toosan oo ka bilaabma hoos, laakiin uu ku fido dhinaca midig ama bidix, qaab "J".
• Faa'iidooyinka waxaa ka mid ah in la helo meel ballaaran oo ilmaha si fudud loogu soo saaro.

4. Inverted T-Incision:

• Noocaan waa isku-dar ah xariiqda hooska iyo xariiqda toosan.
• Waxaa laga sameeyaa xariiq hooska ee caadiga ah ee caloosha hooyada, laakiin sidoo kale waxaa ku soo biiraya xariiq toosan oo dhinaca hoose ee caloosha ka bilaabanaysa.
• Sababaha: Waxaa badanaa lagu sameeyaa haddii dhakhtarku u baahan yahay in uu yeesho meel ballaaran oo ilmaha si fudud looga soo saaro.

Go'aanka ku saabsan nooca incision waxaa inta badan qaata dhakhtarka, iyadoo loo eegayo xaaladda hooyada iyo ilmaha, iyo baahida caafimaad ee gaarka ah ee la qabto.