malariyada xiliga uurka.

 

Malaria (duumada) inta lagu jiro uurka waa xaalad caafimaad oo khatar ah, waana in si taxadar leh loo maareeyo.

Malaria waxay keentaa cudur ay sababaan parasites (bakteeriyada) loo yaqaan Plasmodium, kuwaasoo ku nool durdurrada dhiigga dadka.

 Xilliga uurka, nidaamka difaaca jirka ayaa isbeddela, taasoo ka dhigan in hooyada uurka leh ay ka mid tahay dadka u nugul cudurkaan, waxaana muhiim ah in la qaado tillaabooyin looga hortagayo ama lagu daweynayo.

 

Saamaynta Malaria ee Uurka:

 

1. Saameyn xun oo ku timaadda hooyada: Malaria waxay sababi kartaa xaalado caafimaad oo daran sida anemia (dhiig yari), dhibaatooyin xagga kelyaha ah, iyo xaalado ka sii daran sida buufis (shock).

 

2. Saameyn xun oo ku timaadda ilmaha: Malaria waxay kordhin kartaa halista uurjiifka, dhibaatooyin xagga koritaanka ilmaha ah, ama dhalista premature (ilmaha oo soo dhasha kahor waqtigii loogu talagalay). Sidoo kale, waxay keeni kartaa dhimashada ilmaha haddii aan si habboon loo daweyn.

 

 

Daaweynta iyo Kahortagga Malaria ee Uurka:

 

• Daawada antimalarial: Qaar ka mid ah daawooyinka antimalarial waa ammaan inta lagu jiro uurka, laakiin waa muhiim in loo qaato si taxaddar leh. Dhakhtarka ayaa kuu qori kara daawooyinka ugu habboon.

 

• Ka hortagga cayayaanka: Uurka iyo caafimaadka hooyada waxaa ka hortagi kara in la iska ilaaliyo qaniinyada cayayaanka sida shimbiraha xayawaanka ah (mosquito). Isticmaalka shabaqyada ilaalinta ee loogu talagalay in laga hortago cayayaanka, iyo sidoo kale cayayaanka bugga ee caaga ah (insect repellents) ayaa muhiim ah.

 

• Biyo nadiif ah: In la isticmaalo biyo nadiif ah oo la shaandheeyay ayaa ka hortagi kara faafidda cudurka malaria.

 

 

Talooyin:

 

• Haddii aad ku sugan tahay meelaha ay ku badan tahay malaria, waa muhiim inaad la tashato dhakhtarka si loo qorsheeyo ka hortagga iyo daaweynta.

 

• Xanuunka malaria ee uurka leh wuxuu noqon karaa mid aad u halis ah, markaa la xiriir dhakhtar isla marka aad dareento calaamadaha sida qandho, xanuun madaxa, daal, iyo murqo xanuuna (muscles ache).

 

 

Sidaas darteed, waxaa muhiim ah inaad si joogto ah u raadsato daryeel caafimaad, isla markaana u qaadato tallaabooyin taxadar leh si loo xakameeyo malaria inta lagu jiro uurka.